‘Zij bevestigen mij de onbeduidendheid van de dingen.’

Charles De Gaulle had op donderdag 11 december 1969 André Malraux een hele dag te gast in Colombey. Malraux, een van de grootste Franse auteurs van de 20e eeuw en cultuurminister onder De Gaulle noteerde de gesprekken van die dag. Het toont ‘le général’ op het einde van zijn dagen, teleurgesteld en zich ten volle bewust van zijn rol voor Frankrijk.

Herman Van Rompuy, die zich ‘Voorzitter van de Europese Raad ‘mocht noemen, leidt het lezenswaardige werk in. Terecht merkt hij op dat de twee mannen zich ‘vrij bewegen in de geschiedenis, de enige waarover zij verantwoording verschuldigd zijn’. Malraux publiceerde zijn werk in 1971, een jaar na De Gaulles overlijden, onder de titel Les chênes qu’on abat … Van Rompuy las het op zijn 23e. Nu is het boek eindelijk in het Nederlands verkrijgbaar. Henk Wesseling, auteur van de voortreffelijke De Gaulle biografie De man die nee zei, is de tweede inleider. Hij biedt de lezer een kort overzicht van de twee mannen en schetst de vreemde band tussen ‘de preutse generaal en “realpoliticus”’ en de ‘jeugdige revolutionaire, libertijnse romanticus, Spanjestrijder en zelfverklaard kunstkenner’.

De twee heren voerden geen gewoon gesprek. Dit is een weergave van een dialoog waarvoor je het best een stoel neemt en wat dichter bij het knisperende haardvuur gaat aanzitten. ‘Ik wilde geen dialoog vastleggen van generaal De Gaulle met mij, maar die van een vastberaden persoonlijkheid die Frankrijk niet kon loslaten, met de sneeuw over de uitgestrekte bossen zonder dorpen sinds de Volksverhuizingen, waarop de generaal met een vermoeid gebaar wees.’ Malraux en de generaal wisselden gedachten uit over kunst, geschiedenis, Napoleon, politiek, oorlog, premier in oorlogstijd Georges Clemenceau, filosofie, Mao, Stalin en Frankrijk. Het eeuwige Frankrijk waarmee De Gaulle naar eigen zeggen een ‘contract’ had. Een contract dat werd verbroken. De held van 18 juni 1940 klinkt somber: ‘Het gaat er niet meer om te weten of Frankrijk Europa zal maken, het gaat erom te begrijpen dat zij bedreigd wordt met de dood door de dood van Europa.’

Malraux schenkt ons een inkijk in de geesten van twee opmerkelijke figuren. Hij vereeuwigde gedachten die over de geschiedenis heen walsen.  Ze doen bij de lezer de vraag rijzen welke politieke figuren nog op dergelijke wijze communiceren, filosoferen? Of zijn ze ‘pantoffelhelden’, waar De Gaulle zo een afkeer van had?