Visie(s) op onderwijs

Tot voor kort was Boudewijn Bouckaert Vlaams parlementslid voor LDD en in die hoedanigheid zat hij vijf jaar lang (2009-2014) de Commissie Onderwijs voor, een job waarvoor hij van verschillende zijden lof kreeg. Bouckaert is ook voorzitter van de klassiek-liberale denktank Libera! die op 4 februari 2013 een onderwijscolloquium organiseerde. Uit die conferentie komen een paar van de teksten uit het boek, aangevuld met nieuwe artikelen. De redacteur meldt letterlijk: ‘Dit boek wil de Vlaamse kiezer wat stof geven om na te denken omtrent zijn beste keuze op 25 mei.’ Daarvoor is het wat te laat, maar desalniettemin blijft het debat over onderwijs in het brandpunt van de belangstelling staan. Het boek is een samenstelling van verschillende thema’s met ‘een ideologisch pluralistische inslag’. De vraagstukken rond privé- of publiek onderwijs, de vrijheid van onderwijs, de kosten van ons onderwijs, lerarenparticipatie in het beleid, de filosofie achter het onderwijs, het talenbeleid … komen ruim aan bod.

Eén van de thema’s behandelt het gevoelige ‘early or late tracking’ in het onderwijs, een strijdperk binnen de hervormingsdiscussie. Wouter Duyck en Frederik Anseel (beiden verbonden aan UGent) hielden een metastudie, een onderzoek van onderzoeken, over thema’s als sociale afkomst, uitgestelde of vervroegde studiekeuze en het door verschillende Vlaamse pedagogen bewonderde Finse model. De professoren betwisten geenszins dat sociale afkomst mede de studiekeuze bepaalt, maar benadrukken dat de cognitieve vaardigheid van kinderen als bepalende factor hierin te vaak onderschat wordt. Een internationale vergelijking toonde eveneens aan dat sociale effecten op leerprestaties in Vlaanderen bestaan, maar relatief klein zijn wanneer vergeleken met andere Europese landen. Ook opvallend, en tegen het in bepaalde kringen heersende idee in, is de objectieve conclusie dat ‘early tracking’ een positief effect heeft op de gemiddelde leerprestaties, los van de sociaal-economische en culturele achtergrond, van zwakkere leerlingen. De auteurs bepleiten nadrukkelijk een onderwijsdebat dat zich niet alleen op de sociale aspecten concentreert, maar een debat dat ook aandacht heeft voor de cognitieve aspecten. ‘Cognitieve excellentie dient de samenleving, als ze sociaal rechtvaardig is.’

Een vlot lezende bijdrage is van de hand van onze vroegere chef-politiek Peter De Roover, nu N-VA-Kamerlid. Hij komt op voor de leraar in het onderwijsdebat die vooral afwezig blijkt. Hij hekelt de ‘hervormings-Kladaradatch’ die de werkvloer negeert en baseert zich hiervoor op enkele in de media verschenen enquêtes waarbij de leerkrachten vrij massaal de geplande onderwijshervorming afkeurden. De Roover schrijft in zijn gekende ironiserende stijl en dat is voor de ’tongue in cheeck’-liefhebber best aangenaam. Maar hij is ook klaar en hard: ‘Het feit alleen al dat de grondige hervorming van het onderwijs wordt uitgewerkt zonder leraren erbij te betrekken, bewijst dat ze op z’n best als lastpakken en mogelijk zelfs als vijanden worden beschouwd door het onderwijsestablishment.’

De in totaal acht hoofdstukken zijn leerrijk en vaak gestaafd met veel cijfers waardoor het boek niet meteen een hoog ‘ik nestel me even in mijn sofa’-gehalte heeft. Maar het levert wel degelijk een grondige bijdrage aan de onderwijsdiscussie. Hopelijk wordt de hoop van Boudewijn Bouckaert bewaarheid: ‘Ik hoop met de uitgave van dit veelkleurige boek een bijdrage te leveren tot het onderwijsdebat in Vlaanderen. (…) Dit boek wil de ramen van het onderwijsdebat openen, voor de ouders die het beste willen voor hun kinderen, voor de Vlaamse burgers die het beste willen voor hun samenleving.’

Overige auteurs: James Tooley (Universiteit Newcastle) , Diego Vaes (econoom), Wim Van den Broeck (VUB), Vera Celis (N-VA parlementslid), René Vanotterdijk (voormalig inspecteur secundair onderwijs)