Theoretisch handboek voor een progressief Vlaanderen

Nochtans zette Abicht zelf de avond behoorlijk in met de straffe boutade: ‘Links moet Vlaamser worden en Vlaams moet linkser worden, willen ze allebei nog een toekomst hebben.’ Maar het leidde niet meteen tot een stevige discussie over de rol van progressieve Vlamingen in het huidige Vlaamse politieke landschap en in de Vlaamse Beweging.

Wel werd het een aangename en onderhoudende boekvoorstelling, met vooral een zeer op dreef zijnde Willy Kuijpers, die zowel qua entertainment als qua inhoud duidelijk de overhand nam, ondanks de kordate, doch gemoedelijke leiding van moderator Edi Clijsters. De enige die ietwat uit de toon viel was de (veel) jongere West-Vlaamse historicus Jan Dumolyn, die met uitgesproken ‘klassiek-linkse’ clichés de Vlaams-nationalistische Vlaming op de korrel nam. Al is het niet helemaal uitgesloten dat hem dat ook zo opgedragen was om het debat wat te kruiden. Wat dan niet helemaal gelukt is, want het onderlinge respect bij de vier bovengenoemde heren was bijna tastbaar.

Maar het ging dus eigenlijk over een boek, namelijk Patriottisme kent geen grenzen met als ondertitel Naar een nieuwe progressieve agenda voor Vlaanderen, uitgegeven bij Pelckmans. In het boek exploreert Abicht de huidige stand van zaken en concludeert hij om te beginnen dat de begrippen ‘links’ en ‘rechts’ nog wel degelijk van toepassing én relevant zijn. En niet in het minst in de Vlaamse Beweging. Deze identitaire beweging gaat op dit moment, ironisch genoeg, door een identiteitscrisis, gewoon omdat er de voorbije 40 jaar op het gebied van Vlaamse ontvoogding al heel veel gebeurd en bereikt is. Rest enkel nog de roep om onafhankelijkheid.

Of toch niet?

Want samen met al die verwezenlijkingen is de Vlaamse gedachte of het flamingantisme een zo goed als exclusief-rechtse aangelegenheid geworden. De nieuwe taak van de Vlaamse Beweging zou er daarom ook in kunnen bestaan om het evenwicht met links weer te herstellen. Het water tussen links en Vlaams mag dan al behoorlijk diep zijn, de Vlaamse Beweging heeft wel aangetoond over een bijzonder lange adem te beschikken.

Basishandboek

En precies daarom schreef Ludo Abicht dus dit boek. Als een soort van basishandboek, waarin de definities nog eens scherp gesteld worden en waarin hij aan de hand van de gedachten van grote filosofen als Habermas, Rousseau en andere probeert aan te tonen dat er niks mis is met een liefde voor de gemeenschap waarin je geboren wordt, maar dat dat niet betekent dat je jezelf in die gemeenschap moet opsluiten. Dat inzicht zou uiteindelijk voor de openheid van geest zorgen die nodig is om links en Vlaams bij elkaar te brengen.

En is dit ook mogelijk of slechts een utopie? Wel, niets is onmogelijk, natuurlijk, maar op dit ogenblik is er toch meer dat tegenwerkt dan meewerkt. Op de weg om de Vlaming van vandaag linkser te maken, ligt volgens Willy Kuijpers één groot obstakel: het materialisme. We moeten niet onder stoelen of banken steken, aldus Kuijpers, dat we het vandaag allemaal bijzonder goed hebben. Ja, er is nog armoede, maar er is vooral een hele grote en relatief welstellende middensklasse. Wat voor die mensen telt, is het behoud van hun welvaart, van hun materiële welvaart. Al wie die welvaart bedreigt, is een potentiële vijand. En dat zijn op dit ogenblik de overheid met haar belastingen, de migranten, de ‘sociale profiteurs’, enz. Het zal niet makkelijk zijn om daar een overtuigend links verhaal tegenover te zetten.

Aan de andere kant staan de overtuigde linkse ‘internationalisten’ bijzonder wantrouwig tegen dat Vlaamse nationalisme. Niet alleen omwille van het aangebrande verleden in de Tweede Wereldoorlog, maar ook omwille van hun separatistische discours. Splitsen is een vies woord voor klassiek links, dat net gelooft in meer internationalisering en het verenigen en bundelen van de krachten tegen het globale kapitalisme. Zaken als verbondenheid met de eigen cultuur en de eigen gemeenschap leiden alleen maar af ven het echte doel en kunnen handig misbruikt worden door neoliberale machtshebbers. Als voorbeeld gaf Jan Dumolyn het beeld van de welstellende Vlaming met zijn villatje en terreinwagen, die zijn vergaarde ‘rijkdom’ niet graag afgepakt ziet. Een linkse kijk dus op wat Kuijpers vertelde. Rechtse partijen zoals de N-VA, nog volgens Dumolyn, spelen handig in op dat gevoel van dreiging en schotelen dan een aantal oplossingen voor die vooral in het voordeel van het grootkapitaal spelen. De N-VA maakt er zelfs helemaal geen geheim van dat ze voor rekening van VOKA en UNIZO rijdt, gaf Dumolyn nog mee.

Ter afsluiting gaf auteur Abicht zelf nog mee dat het geen zin heeft om altijd maar in het verleden te blijven hangen of alleen maar aandacht te hebben voor de rotte plekken. Er is een toekomst voor links in Vlaanderen, als links zich wil toeleggen op de ontvoogdingstrijd in Vlaanderen. Niet alleen van de Vlaming maar van iedereen die in Vlaanderen woont. En dan van daaruit met alle verworpenen in de rest van de wereld. En de Vlaming is zelf als geen ander geplaatst om te weten wat het is als een tweederangsburger behandeld te worden in je eigen land. Dus die ‘sociale reflex’ is ook onlosmakelijk verweven met de Vlaamse Beweging. Wat beide kanten op dit moment nodig hebben, is dus goede wil en een open geest. En laat dat nu net linkse eigenschappen zijn. Om het met dezelfde woorden als Ludo Abicht te eindigen: ‘Je kan “utopie” op twee manieren zien: als iets wat niet kan bereikt worden of als iets dat nog niet bereikt is.’